Zo kwam de Zwitserse bankreus Credit Suisse ten val
Afgelopen weken zakte Credit Suisse definitief door zijn hoeven, gevolgd door een overname door rivaal UBS. Maar de problemen van Zwitserse bankreus gaan al decennialang terug. Wat is de achtergrond van Credit Suisse eigenlijk, en waardoor kwam het ooit zo solide geachte Zwitserse instituut ten val? Een terugblik.
In 1856 wordt in Zürich de Schweizerische Kreditanstalt (SKA) opgericht, het latere Credit Suisse. De kredietinstelling richt zich op de financiering van de Zwitserse spoorwegen en industrie. De bank groeit tot in de top 3 van het land, naast Union Bank of Switzerland en Swiss Bank Corporation.
Omdat Zwitserland neutraal is en een streng bankgeheim kent, gaan Zwitserse banken tijdens de Tweede Wereldoorlog een omstreden rol spelen bij het wegsluizen van vermogen door de nazi's.
Na de oorlog blijven de Zwitserse banken nog lang hoofdzakelijk nationale spelers, die wel internationaal aantrekkingskracht blijven uitoefenen op bedrijven en rijke particulieren die hun vermogen of inkomen aan het zicht van de fiscus in hun eigen land willen onttrekken. Dat, en de latere focus op zakenbankieren, leidt uiteindelijk tot een bak ellende.
Internationale groei
1977: Credit Suisse wordt getroffen door de zogeheten Chiasso-affaire, tot dan toe het grootste bankschandaal van Zwitserland. De grootschalige oplichting door werknemers van de bankvestiging in het gelijknamige stadje aan de Italiaanse grens haalt de internationale pers.
Jaren tachtig: Herstel van Credit Suisse. Het bedrijf wordt dit decennium omgevormd van een vrij saaie nationale spaarbank en kredietverschaffer en Europese vermogensbeheerder tot een bank die wereldwijd in allerlei markten actief is.
1982: Credit Suisse Holding wordt opgezet als zusterbedrijf van SKA om belangen te nemen in andere bedrijven. Ook wordt de instelling steeds actiever als internationale zakenbank, die bedrijven assisteert bij fusies, overnames, beursgangen en uitgiftes van aandelen en obligaties. Daartoe gaan de Zwitsers samenwerken met de Amerikaanse zakenbank First Boston, die later wordt overgenomen.
Gouden jaren
1986: Zakenbank Credit Suisse First Boston (CSFB) komt ook naar Nederland, door de overname van de Amsterdamse bank Jonas & Kruseman. Dat schudt de gezapige Nederlandse bankenwereld flink op. CSFB verovert een deel van de markt, waarop jaloerse Nederlandse bankiers de Zwitsers in de kranten betichten van wildwestpraktijken.
Jaren negentig: De 'cowboys' van zakenbank van Credit Suisse verdienen goud geld, vooral op Wall Street dankzij de begeleiding van technologie-, telecom- en internetbedrijven op de kapitaalmarkten.
1998: Pijnlijk momentje als Credit Suisse als grootste bank van Zwitserland wordt gepasseerd door de fusie van de nummer twee UBS en nummer drie SBC.
2000: In een wedstrijdje ver-plassen met zijn rivaal UBS koopt Credit Suisse op het hoogtepunt van markt de Amerikaanse effectenbank DLJ voor ruim 10 miljard dollar. Enkele maanden eerder had UBS het Amerikaanse PaineWebber opgeslokt, voor 11 miljard dollar.
Begin van de ellende
2001 en later: Na het knappen van de tech-en internetbubbel raakt de zakenbank van Credit Suisse in opspraak wegens vermeende wanpraktijken in de jaren negentig. Onder leiding van John Mack - bijnaam 'the Knife' - volgt een ingrijpende reorganisatie, waarbij 6000 werknemers hun baan verliezen, ofwel 20 procent van het totaal.
2004-2014: Periode van relatieve rust voor Credit Suisse. Zo overleeft de bank opmerkelijk genoeg de kredietcrisis in 2008 zonder staatssteun, in tegenstelling tot rivaal UBS die tientallen miljarden aan steun nodig heeft. Wel lijdt de bank dat jaar een megaverlies van 8 miljard Zwitserse frank.
Spoken uit het verleden
2014: Credit Suisse schikt voor 2,5 miljard dollar een zaak met de Amerikaanse autoriteiten. De bank erkent in het verleden Amerikanen te hebben aangezet tot belastingontwijking. Ook in Europa moet de bank vergelijkbare zaken schikken, in 2011 in Duitsland (150 miljoen euro) en in 2016 in Italië (100 miljoen).
2016: Credit Suisse schikt een zaak met de Amerikaanse autoriteiten over het doorverkopen van rommelhypotheken die de kredietcrisis hadden veroorzaakt, voor in totaal 5,3 miljard dollar.
2017: Opsporingsdiensten doen invallen in Nederland en andere landen in het kader van een onderzoek naar zwartspaarders die vermogen bij Credit Suisse hadden gestald. Het onderzoek richt zich niet alleen op de rekeninghouders, maar ook op de bank zelf.
Nieuwe ellende
2019-2020: Credit Suisse is het middelpunt van een bizar schandaal, waarbij een vertrokken bankdirecteur blijkt te zijn geschaduwd door spionnen. De affaire kost in februari 2020 de kop van topman Tidjane Thiam, die vijf jaar eerder was aangetrokken om alle rommel uit het verleden op te ruimen. De Zwitser Thomas Gottstein neemt dat stokje over.
2021: Credit Suisse wordt getroffen door miljardenverliezen en reputatieschade als gevolg van de ondergang van twee zakenpartners; de financier Greensill en het hedgefonds Archegos. Ook moet de bank 475 miljoen dollar betalen aan Amerikaanse en Britse autoriteiten wegens betrokkenheid bij een omkopings- en fraudezaak uit Mozambique. Credit Suisse probeert zich omhoog te worstelen uit het drijfzand, maar zakt er steeds verder in weg.
2022: mislukte ommezwaai
Februari: Credit Suisse blijkt in 2021 een nettoverlies van ruim 1,6 miljard Zwitserse frank (1,7 miljard euro) te hebben geleden. Door alle problemen is de waarde van het bankaandeel het afgelopen jaar bijna gehalveerd, van zo'n 12 tot 7 Zwitserse frank.
Juni: Credit Suisse wordt schuldig bevonden in een Zwitserse rechtszaak rond het witwassen van 19 miljoen euro door een Bulgaars drugskartel. Het is een relatief kleine zaak, maar doet opnieuw afvragen of de de bank zijn zaakjes wel op orde heeft.
27 juli: Credit Suisse zet topman Gottstein na twee jaar alweer op straat, na de schandalen rond Greensill en Archegos. Opvolger Ulrich Körner (ex-UBS) moet Credit Suisse nu echt uit de modder trekken.
17 oktober: Credit Suisse schikt opnieuw een zaak in de VS rond het doorverkopen van rommelhypotheken. Prijskaartje: 495 miljoen dollar. Volgens persbureau Reuters is hiermee de grootste van de vijf resterende claims op dit gebied van tafel.
24 oktober: Credit Suisse schikt een zaak met de Franse autoriteiten voor 238 miljoen euro, voor betrokkenheid bij witwassen en belastingfraude.
27 oktober: De optimistisch gestemde, kersverse topman Körner presenteert zijn herstructureringsplan. Hij wil duizenden banen schrappen en zakenbank CSFB, die zoveel problemen heeft opgeleverd, afsplitsen. Credit Suisse haalt met een aandelenuitgifte 4 miljard frank op, onder meer bij grootaandeelhouder Saudi National Bank.
23 november: Winstwaarschuwing, waarbij de bank ook meldt dat een bovengemiddeld aantal klanten sinds oktober hun tegoeden weghalen bij de bank. Op de beurs is er geen houden aan, in september, oktober en november zakt de koers steeds verder weg.
2023: de ondergang
Donderdag 9 februari: Credit Suisse maakt bekend in 2022 een nettoverlies van 7,3 miljard frank (7,4 miljard euro) te hebben geleden. De koers zakt opnieuw verder weg, tot 2,77 frank. Ten opzichte van februari 2021 is de bank ruim driekwart van zijn waarde kwijt.
Dinsdag 28 februari: de Zwitserse financiële toezichthouder FINMA tikt Credit Suisse op de vingers wegens tekortkomingen in de Greensill-affaire.
Donderdag 9 maart: Credit Suisse stelt de publicatie van het jaarverslag uit, omdat de Amerikaanse beurstoezichthouder SEC daar nog vragen over heeft.
Vrijdag 10 maart: aan de overkant van de Atlantische Oceaan valt Silicon Valley Bank (SVB) met veel geraas om. De Amerikaanse overheid neemt SVB onder haar hoede en garandeert de tegoeden van klanten. Ook twee andere banken in de VS zitten in de problemen.
Maandag 13 maart: Na het weekend slaat de angst voor een nieuwe bankencrisis over naar Europa, waar alle ogen zich na alle schandalen en verliezen van de afgelopen jaren richten op Credit Suisse, dat veel groter is dan de Amerikaanse probleembanken.
Dinsdag 14 maart: Credit Suisse publiceert zijn jaarverslag, waarin staat dat de bank 'materiële tekortkomingen' had in de interne controles op de financiële verslaggeving. Ook blijken klanten hun geld tot in maart te blijven weghalen bij de bank.
Woensdag 15 maart: Grootaandeelhouder Saudi National Bank zegt geen nieuw geld in Credit Suisse te zullen steken. Het is de genadeklap; die dag verlies de bank nog eens een kwart van zijn toch al weggesmolten beurswaarde. 's Avonds werpt de Zwitserse centrale bank een reddingsboei toe: de noodlijdende bank mag tot 50 miljard Zwitserse frank lenen.
Donderdag 16 maart: De reddingsboei lijkt Credit Suisse aanvankelijk boven water te kunnen houden en beleggers gerust te stellen. De koers van de bank veert op; met een plus van 20 procent.
Vrijdag 17 maart: Credit Suisse houdt het herstel niet vast, de koers zakt toch weer iets terug. Beleggers dreigen met rechtszaken, omdat de bank de situatie te rooskleurig zou hebben voorgesteld.
Zondag 19 maart: De drijfkracht van de reddingsboei blijkt toch onvoldoende. In het weekend dwingen de Zwitserse autoriteiten af dat Credit Suisse wordt overgenomen door de grotere broer UBS, geholpen door een financieel steunpakket van 101 miljard euro. Daarmee komt na 167 jaar een einde aan de geschiedenis van Credit Suisse als zelfstandige bank.
Afgelopen week: De financiële markten blijven onrustig. Marktanalisten vragen zich af wat er gebeurt er als de combinatie UBS/Credit Suisse in de problemen komt, en of er andere banken of verzekeraars volgen?